از سرقت تا پیدا شدن آثاری که موزه ای نبودند

نخست تصاویر نشان می دادند بخش زیادی از ویترین های موزه توسط سارق دستگیر شده، دزدیده شده است اما حالا متولیان موزه می گویند «فقط یک دوربین عکاسی قدیمی، یک قاشق و چنگال و یک چرخ گوشت قدیمی از اموال عمارت را از ویترین ها دزدیدند و سارق چند روز بعد از سرقت بازداشت شد.»

خطر از بیخ گوش موزه و آثارش گذشت، اما احتمال وجود همین خطر برای تعداد زیادی از موزه ها به خصوص موزه های خصوصی و متعلق به دیگر دستگاه های دولتی یا حتی مجموعه داران خصوصی هنوز وجود دارد، خطری که می توان آن را امنیت و حفاظت از آثار تاریخی و موزه ای دانست.

محمدرضا کارگر، مدیر اداره کل موزه ها می گوید: هر چند آثاری تاریخی در تعدادی ویترین در یکی از اتاقهای سرای کاظمی به نمایش درآمده اند، اما این موزه هیچ مجوزی از اداره کل موزه ها ندارد و چون فاقد مجوز است از نظر این اداره کل، موزه محسوب نمی شود که استانداردهای آن را بررسی کنیم.

او با اشاره به دستگیری سارق سرای کاظمی بیان می کند: آثار موزه ای امنیت درونی دارند، هیچ شی موزه ای سرقت شده، قابل ارائه در هیچ جایی از ایران و جهان نیست، چون آنها شناخته شده و مالکیتشان مشخص است، به همین دلیل نیز به راحتی ردیابی می شوند که به محض رویت در سطح هر کشوری در دنیا ضبط می شوند، در واقع سرقت این اشیا به درد کسی نمی خورد.

او با اشاره به اینکه شاید ۱۰۰ سال گذشته، امکان خرید و فرش آثار موزه ای در این شرایط وجود داشت، ادامه می دهد: از یک سو هر موزه از شرایط لازم برای حفاظت خود برخوردار است، از سوی دیگر اگر هر موزه ای در تامین امنیت و حفاظت خود مشکل داشته باشد، می توانیم مشکلات آنها را برطرف کنیم.

فرشاد شهید زاده، مدیر بافت تاریخی منطقه ۱۲ تهران با تاکید بر اینکه سرای کاظمی اصلا مجوز موزه ندارد، می گوید: این عمارت قدیمی یک خانه تاریخی است، ما اصلا مجوزی برای ایجاد موزه در این بنای تاریخی نگرفته ایم چون این فضا موزه نیست. تعدادی دوربین در اختیار داشتیم که برای بهتر کردن فضای خالی برخی از اتاقهای سرای کاظمی، آنها را به همراه برخی از آثار اقوام ایرانی و بازی های قدیمی در ویترین ها نمایش دادیم.

او به لزوم گرفتن مجوز برای ایجاد هر نوع موزه ای در حوزه بافت تاریخی با از میراث فرهنگی تاکید می کند و ادامه می دهد: آن فضا را به عنوان سرای کاظمی می شناسیم، تعریف ما برای آنجا موزه نیست.

وی با بیان اینکه سارق سرای کاظمی چند روز گذشته توسط پلیس آگاهی دستگیر شده، می گوید: آن سارق حرفه ای بوده و تاکنون بیش از ده ها مورد سرقت در شهرهای مختلف کشور انجام داده بود، اما هنوز اطلاعات بیشتری از نحوه سرقت توسط آگاهی به ما اعلام نشده است.

او با اشاره به اینکه متولیان بافت شهری منطقه ۱۲ تهران به دلیل دستور اداره آگاهی برای پیشبرد روند بررسی پرونده موظف بودند تا اعلام آن مرکز هیچ اطلاعاتی منتشر نکنند، بیان می کند: آثار سرقت شده از سرای کاظمی در حد سه میلیارد تومان نبوده است، آثار قدیمی بودند اما به عنوان آثار دارای ارزش و تاریخی نبوده اند. به جز آثار دو ویترین، اسکنر، پرینتر، تلفن، لپ تاپ و کامپیوتر را نیز به سرقت برده بودند.

شهیدزاده به تصاویر منتشر شده از تعداد زیادی ویترین خالی از سرای کاظمی اشاره می کند و می گوید: یک عکس از ویترین های خالی منتشر کرده اند، در حالیکه سارق فقط دو ویترین را تخلیه کرده بود، دیگر ویترین ها را برای روند کار پلیس اگاهی و انگشت نگاری خودمان تخلیه کردیم، در حالیکه با آن تصاویر اعلام کردند که موزه را جارو کرده اند.

وی با اشاره به وجود دوربین های قدیمی طبقه پایین سرای کاظمی بعد از سرقت، ادامه می دهد: قرار است بعد از پایان کار آگاهی، آثار را بار دیگر به ویترین ها برگردانیم.

مدیر بافت تاریخی و گردشگری منطقه ۱۲ تهران با بیان اینکه سارق نیمه شب و از در پشت وارد مجموعه شده، می افزاید: او به طور دائم و چند بار می رود و می آید، تا اینکه نهایتا در ساعت چهار یا پنج صبح، آنها را از سرا به بیرون منتقل کرده است.

وی همچنین درباره چگونگی تخلیه ویترین ها توضیح می دهد: یک جعبه کلید در واحد اداری قرار دارد که همه کلیدهای مجموعه در آن است تا در صورت بروز هر نوع مشکلی بتوانیم به آنها دسترسی داشته باشیم. او به کلیدهای ویترین ها دسترسی پیدا می کند، کمد کلیدها را می شکند، ویترین ها را باز می کند و کار خود را انجام می دهد.

شهیدزاده همچنین به تعطیلی کنونی موزه بدلیل دستور ستاد ملی مبارزه با کرونا اشاره می کند و می گوید: براساس دستور ستاد کرونا، در طول هفته جاری فعالیت خانه های تاریخی و موزه ها در شهر تهران به حالت تعلیق درآمد.